Jet Lightning ปรากฎการสายฟ้าที่ผ่าขึ้นฟ้า ไม่ได้ผ่าลงไปเป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นได้ในสภาพอากาศที่มีพายุฝนและมีการเคลื่อนที่ของอากาศในแนวตั้งที่สูงมากครับ เอาง่ายๆว่าถ้านั่งอยู่หน้าบ้านกำลังเล่นหวยไวอยู่เพลินๆบนเว็บถูกกฎหมาย แล้วเจอแบบนี้แนะนำเข้าบ้านก่อนเลยครับ
โดยลักษณะของสายฟ้านี้จะเกิดขึ้นจากการปลดปล่อยพลังงานในชั้นบรรยากาศในลักษณะที่ต่างจากสายฟ้าปกติที่เราคุ้นเคย ซึ่งจะผ่าจากก้อนเมฆลงสู่พื้นดิน ในกรณีของ Jet Lightning สายฟ้าจะเกิดขึ้นจากเมฆฝนที่มีการเคลื่อนที่สูงขึ้นไปในบรรยากาศและผ่าขึ้นไปยังชั้นบนของอากาศสูงมากกว่า 10 กิโลเมตร (บางครั้งอาจถึง 20 กิโลเมตรขึ้นไป)
การเกิด Jet lightning
การเคลื่อนที่ของอากาศในชั้นบรรยากาศ: ในระหว่างที่เกิดพายุฝน, อากาศที่อบอุ่นจากพื้นดินจะถูกพัดขึ้นไปในท้องฟ้า ซึ่งทำให้เกิดการไหลของอากาศในแนวตั้งอย่างรุนแรง (convection). อากาศอบอุ่นที่ถูกพัดขึ้นไปจะนำพาความชื้นและพลังงานขึ้นไปในชั้นบรรยากาศ ซึ่งในบางครั้งจะไปชนกับอากาศที่เย็นกว่าที่อยู่ในระดับสูง
การเกิดการแยกประจุไฟฟ้า: ในขณะที่เมฆฝนพัฒนาและก่อตัวขึ้น, เกิดการแยกประจุไฟฟ้าภายในเมฆ เมฆมักจะมีประจุบวกสะสมอยู่ที่ด้านบนและประจุลบสะสมอยู่ที่ด้านล่าง เมื่อความแตกต่างของประจุไฟฟ้าในเมฆสูงพอ สายฟ้าจะเกิดขึ้นระหว่างจุดต่างๆ ในเมฆหรือระหว่างเมฆกับพื้นดิน
การผ่าขึ้นฟ้า: โดยปกติสายฟ้ามักจะผ่าลงสู่พื้นดิน แต่ในกรณีของ Jet Lightning หรือที่บางครั้งเรียกว่า Upper Atmospheric Lightning (สายฟ้าที่เกิดในชั้นบรรยากาศสูง), สายฟ้าจะผ่าจากจุดหนึ่งในเมฆขึ้นไปยังชั้นบรรยากาศสูง เช่น ชั้นโอโซนหรือไอโอโนสเฟียร์ (ionosphere) ซึ่งเป็นชั้นของบรรยากาศที่มีประจุไฟฟ้า
การปล่อยพลังงานในระดับสูง: เมื่อเกิดการปลดปล่อยพลังงานจากการแยกประจุไฟฟ้าในเมฆที่สูงมากๆ จะทำให้เกิดสายฟ้าผ่าขึ้นไปในท้องฟ้าและสามารถเห็นได้เป็นแสงสว่างที่สว่างวาบในท้องฟ้า ซึ่งแสงนั้นมักจะมองเห็นเป็นลักษณะคล้ายกับเส้นแสงที่ผ่าขึ้นไปในฟ้าหรือท้องฟ้าสีฟ้าสว่าง
Jet Lightning มีความแตกต่างจากสายฟ้าปกติยังไง?
- ทิศทาง: สายฟ้าปกติจะผ่าจากเมฆลงสู่พื้นดินหรือบางครั้งผ่าระหว่างเมฆกับเมฆ แต่ Jet Lightning จะผ่าจากเมฆขึ้นไปสู่ชั้นบรรยากาศที่สูงขึ้น
- ตำแหน่งเกิด: Jet Lightning มักเกิดในชั้นบรรยากาศที่สูงกว่า 10-20 กิโลเมตรเหนือพื้นโลก ซึ่งต่างจากสายฟ้าที่ผ่าจากเมฆสู่พื้นดินที่เกิดในระดับต่ำกว่ามาก
- ลักษณะการมองเห็น: Jet Lightning มักจะปรากฏเป็นแสงที่มองเห็นได้ในระยะไกลในบางครั้ง แม้จะไม่มีเสียงฟ้าร้องที่ดังแบบสายฟ้าปกติ
ประเภทของสายฟ้า
- Blue Jet: สายฟ้าที่ผ่าขึ้นไปในท้องฟ้าในลักษณะเส้นแสงสีน้ำเงิน ซึ่งเป็นหนึ่งในประเภทของ Jet Lightning ที่เกิดขึ้นจากการแยกประจุไฟฟ้าในเมฆพายุ
- Elves: การระเบิดของแสงในชั้นบรรยากาศสูงที่เกิดจากการปลดปล่อยพลังงานไฟฟ้าในลักษณะที่เป็นวงแหวน ซึ่งสามารถมองเห็นได้เป็นแสงจางๆ ที่กระจายออกไปในท้องฟ้า
- Sprites: สายฟ้าขึ้นไปที่เกิดในชั้นบรรยากาศสูงในลักษณะของแสงที่สว่างและปรากฏในลักษณะคล้ายกับปีกของแมลง
Jet Lightning ส่งผลอะไรบ้าง?
ผลกระทบต่อชั้นบรรยากาศ
- การกระตุ้นชั้นไอโอโนสเฟียร์ (Ionosphere): Jet Lightning และปรากฏการณ์ที่เกี่ยวข้อง เช่น sprites หรือ elves สามารถส่งผลกระทบต่อชั้นบรรยากาศในระดับสูง เช่น ชั้นไอโอโนสเฟียร์ (ionosphere) ซึ่งเป็นชั้นของบรรยากาศที่มีประจุไฟฟ้าและมีบทบาทสำคัญในการสะท้อนคลื่นวิทยุ. การเกิดสายฟ้าผ่าขึ้นไปในชั้นนี้สามารถกระตุ้นการเปลี่ยนแปลงทางไฟฟ้าในชั้นบรรยากาศได้ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อระบบการสื่อสารผ่านคลื่นวิทยุและการรับสัญญาณ GPS
- การปลดปล่อยพลังงานจากชั้นบรรยากาศ: การเกิดสายฟ้าที่ผ่าขึ้นไปส่งผลให้พลังงานที่ปลดปล่อยออกมาสามารถกระจายไปในรูปแบบของแสงและคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าในชั้นบรรยากาศที่สูง อาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางไฟฟ้าในชั้นสูงของอากาศ
ผลกระทบต่อสัญญาณวิทยุและการสื่อสาร
- การเกิด Jet Lightning หรือปรากฏการณ์สายฟ้าในชั้นบรรยากาศสูงสามารถสร้างคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่รบกวนสัญญาณวิทยุ ซึ่งอาจทำให้สัญญาณคลื่นวิทยุหรือการสื่อสารผ่านดาวเทียมไม่เสถียรหรือสูญหายไปได้
- การรบกวนของคลื่นวิทยุ: สัญญาณวิทยุที่ส่งผ่านชั้นไอโอโนสเฟียร์สามารถได้รับผลกระทบจากปรากฏการณ์นี้ได้ โดยเฉพาะในการสื่อสารระยะไกลผ่านคลื่นวิทยุ เช่น การสื่อสารทางการทหารหรือการบิน
ผลกระทบทางวิทยาศาสตร์และการศึกษา
- ปรากฏการณ์เช่น sprites และ blue jets ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ Jet Lightning ได้รับความสนใจจากนักวิทยาศาสตร์ที่ศึกษาคลื่นไฟฟ้าในบรรยากาศ เนื่องจากมันช่วยให้เราเข้าใจมากขึ้นเกี่ยวกับ การกระจายพลังงานในบรรยากาศ และ การแยกประจุไฟฟ้าในชั้นบรรยากาศ ทำให้มันมีความสำคัญในการวิจัยทางฟิสิกส์และบรรยากาศ
- การเปลี่ยนแปลงในบรรยากาศ: นักวิทยาศาสตร์กำลังศึกษาผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจาก Jet Lightning ต่อการหมุนเวียนของอากาศและสภาพอากาศในชั้นบรรยากาศสูง
ผลกระทบต่อสภาพอากาศและปรากฏการณ์ธรรมชาติ
- แม้ Jet Lightning จะไม่ได้ส่งผลกระทบโดยตรงต่อสภาพอากาศเช่นพายุฝนหรือพายุทอร์นาโด แต่การที่มันเกิดขึ้นในช่วงพายุฝนหรือพายุใหญ่สามารถเป็นสัญญาณของสภาพอากาศที่รุนแรง หรือปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่ซับซ้อน เช่น การเปลี่ยนแปลงของความดันอากาศ และ การสะสมของพลังงานในชั้นบรรยากาศ
ผลกระทบต่อระบบไฟฟ้า (ในกรณีที่ใกล้กับพื้นดิน)
- การเกิดกระแสไฟฟ้า: แม้ว่าการผ่าขึ้นฟ้าจะไม่ส่งผลกระทบโดยตรงต่อระบบไฟฟ้าในบ้านหรืออาคาร แต่ในบางกรณีที่ Jet Lightning เกิดขึ้นในบริเวณที่มีการเชื่อมโยงกับระบบไฟฟ้าในพื้นที่บางแห่ง มันอาจสร้าง การระเบิดทางไฟฟ้า ที่กระทบต่ออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์หรือระบบไฟฟ้าได้ในบางกรณี
สรุป
Jet Lightning เกิดขึ้นจากการแยกประจุไฟฟ้าในเมฆฝนที่สูงมากจนทำให้เกิดการปลดปล่อยพลังงานไฟฟ้าขึ้นไปในชั้นบรรยากาศสูง
โดยสามารถเห็นเป็นแสงสว่างที่ผ่าขึ้นไปในท้องฟ้า มักจะเกิดขึ้นในพายุที่มีการเคลื่อนที่ของอากาศในแนวตั้งที่รุนแรง และสามารถสังเกตได้ยากหากไม่อยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสมหรือมุมมองที่ชัดเจน